راهکارهای مهم جهت مقابله با آلودگی های ویروسی و آزمایشگاهی
آلودگی های ویروسی:
بعضی از تیره های سلولی مثل سلول های دگرگون شده با ویروس اپشتن بار، به طور درون زاد حاوی ویروس هستند و ذرات ویروسی را به محیط رشد خودشان ترشح می کنند یا آنتی ژن های ویروسی را در سطح خودشان بیان می کنند. درعمل این تیره های سلولی آلوده درنظر گرفته نمی شوند اما سرم جنین گاوی یک منبع بالقوه آلودگی های ویروسی با ویروس اسهال، ویروسی گاوی است.
استفاده از سرم جنین گاوی آلوده به ویروس اسهال ویروسی گاوی باعث آلودگی تیره های سلولی می شود و همینطور باعث کاهش مختصری در رشد سلول ها می شود. اما از آنجایی که این ویروس آسیبی به سلول ها وارد نمی کند در سلول های رشد داده شده تغییرات ماکروسکوپی و میکروسکوپی مشاهده نمی شود.
شرکت های معتبر تولید کننده ی سرم جنین گاوی، این سرم ها را از نظر آلودگی های ویروسی با ویروس اسهال ویروسی گاوی کنترل می کنند. معمولا سرم های تجاری دارای برچسب یا گواهی منفی بودن از نظر ویروس هستند.
پس به جز اقداماتی که در مورد سلول ها باید انجام دهیم، مواد مصرفی هم خیلی مهم هستند در ایجاد آلودگی. ترجیحا سعی کنید اگر ماده ی تازه ای به آزمایشگاه اضافه شد ابتدا آن را تست کنید و بعد به نمونه های اصلی اضافه کنید؛ خصوصا موقع پاساژ سلول ها با حوصله انجام دهید که زحمات شما بخاطر آلودگی از بین نرود اما برای اطمینان بهتراست که خود آزمایشگاه را هم از نظر آلودگی بررسی کنیم. محیط کاری و تجهیزات آزمایشگاه های کشت سلولی باید طبق یک برنامه منظم پایش شوند.
باید هود لامینار کلاس دو هر شش ماه یکبار از نظر کیفیت جریان هوا و کارایی کنترل شود. همینطور محیط داخلی هود و داخل آزمایشگاه هم در فواصل زمان بندی شده ای از نظر عوامل باکتریایی و قارچی کنترل شود. برای این کار در چند تا پلیت بلاد آگار را باز می کنیم و در قسمت های مختلف هود و نقاط انتخابی از آزمایشگاه قرار می دهیم. سپس برای چهار ساعت آزمایشگاه را ترک می کنیم و در آزمایشگاه را می بندیم.
بعد از اتمام زمان تعیین شده در پلیت ها را می بندیم و محل و تاریخ نمونه برداری را روی پلیت ها یادداشت می کنیم و آن ها را برای یک هفته در گرمخانه ۲۲ و ۳۷ درجه سانتی گراد قرار می دهیم.
نتایج بدست آمده مانند تعداد و نوع باکتری ها و یا قارچ های رشد کرده را در دفتر کنترل کیفی یادداشت می کنیم و با نتایج دفعات قبل مقایسه می کنیم. میزان باکتری ها و قارچ های رشد کرده به میزان رفت و آمد و سطح نظافتی آزمایشگاه بستگی دارد. در صورتی که تعداد باکتری ها یا قارچ های رشد کرده بیشتر از حد مجاز بود، باید نسبت به استریل کردن اتاق کشت و پیدا کردن منبع آلودگی اقدام کرد.
یکی از مشکلات عمده ی آزمایشگاه های کشت سلولی که اغلب به آن توجهی نمی شود استفاده دائمی و روزمره از آنتی بیوتیک ها است. مصرف مداوم آنتی بیوتیک ها در آزمایشگاه کشت سلولی ضروری نیست.
استفاده مداوم می تواند باعث تولید سویه های مقاوم شود که ریشه کنی این میکروب ها مشکل تر است و ممکن است نیاز به آنتی بیوتیک های قوی تر داشته باشد. این آنتی بیوتیک های قوی تر ممکن است برای خود سلول ها هم سمی و مضر باشند. یک نکته ی مهم این است که استفاده از آنتی بیوتیک ها ممکن است آلودگی های کوچک را از چشم ما مخفی نگه دارد. دراین شرایط حذف آنتی بیوتیک ها یا کاهش فعالیت آنها در اثر تمام شدن نیمه عمرشان باعث بروز آلودگی می شود.
برای یادگیری تکنیک های آسپتیک و سایر تکنیک های مورد نیاز برای کار در آزمایشگاه
از طریق لینک دوره های آموزشی تخصصی آزمایشگاه می توانید اقدام نمایید.
در صورت مشاهده آلودگی های ویروسی چه کار کنیم؟
در صورتی که کوچیکترین آلودگی از آلودگی های ویروسی در فلاسک ها مشاهده شد، بهتر است فلاسک های آلوده را سریع بعد از اتوکلاو معدوم کنیم. برای ادامه ی کار بهتراست از یک ذخیره ی سلولی کاری قبلی که از عدم آلودگی آن مطمئن هستیم استفاده کنیم. در صورت نیاز به استفاده از سلول های آلوده باید آلودگی را به کمک روش های فیزیکی و آنتی بیوتیک های مناسب از بین برد.
حذف آلودگی های ویروسی اغلب ممکن نیست. چون این ها اغلب به تیمار با آنتی بیوتیک پاسخ نمی دهند. از طرفی ویروس ها انگل های داخل سلولی هستند بنابراین حذف آن ها با روش های جداسازی فیزیکی مثل سانتریفیوژ کردن ممکن نیست . درصورتی که ذخیره ی غیرآلوده به ویروس وجود نداشته باشد و امکان تهیه ی سلول سالم هم از محل دیگری نباشد باید قبل از ادامه کار یک برآورد کلی از کاربرد محصولات انجام شود.
بعد از اینکه تکلیف فلاسک های موجود مشخص شد باید تمام محلول ها و محیط کشت های موجود از نظر آلودگی های ویروسی مورد بررسی قرار بگیرند. در این بین موادی که مصرف بیشتری دارند مثل محیط های کشت، بافرهای شستشو، سرم جنین گاوی و تریپسین بیشترین اهمیت را دارند.
Viral Contamination
همه ی موادی که گفته شد باید طبق پروتکل بررسی آلودگی مورد آزمایش قرار بگیرند. علاوه بر این باید انکوباتور با اتانول ۷۰ درصد استریل شود و آب مقطر سینی آن تعویض شود. در صورتی که در فواصل کوتاه آلودگی های متعدد دیده شد و آلودگی ها با روش های موجود برطرف نشد باید همه ی بافرهای شستشو ، محیط ها و سرم های مشکوک دور ریخته شود و با استفاده از بخار فرمالدئید هود و انکوباتور و حتی خود آزمایشگاه را استریل کرد. این کار را فومیگاسیون می گویند. هرچند کار خطرناکی است اما گاهی انجام دادن آن لازم است.
بیشتر بخوانید:
