مراحل تکاملی و شمارش پلاکت های خون
پلاکت نوعی سلول خونی است که در مغزاستخوان تولید شده و وظیفه آن ایجاد لخته و جلوگیری از خونریزی است.
پلاکت ها یا ترومبوسیت ها ذرات ریز و شفاف موجود در خون هستند که به شکل قطعات کروی یا بیضوی کوچکی به قطر ۲ تا ۵ میکرون هستند که از قطعه قطعه شدن سلول های بزرگی بنام مگاکاریوسیت (Megakaryocytes) در مغز استخوان حاصل می شوند. پلاکت ها جزء عناصر فاقد هسته خون به شمار می آیند و تعداد آنها حدود ۱۵۰ تا ۴۵۰ هزار عدد در هر میکرولیتر خون در عمر آنها حدود ۷ تا ۱۱ روز می باشد.
تولید پلاکت ها توسط هورمونی به نام ترومبوپویتین (TPO) تنظیم می شود. این هورمون در کبد ساخته می شود در خون آزاد می شود و به مغز استخوان می رود و در آنجا برروی مگاکاریوسیت ها اثر می گذارد و تولید پلاکت ها را افزایش می دهد.
پلاکت ها چهار مرحله تکاملی دارند که به ترتیب عبارتند از:
1 – مگاکاریوبلاست
2 – پرو مگاکاریوسیت
3 – مگاکاریوسیت
4 – پلاکت
این چهار مرحله تکاملی در مغز استخوان صورت می گیرد. سپس مگاکاریوسیت ها پس از شکسته شدن ایجاد پلاکت ها را می نمایند و این پلاکت ها وارد خون محیطی می شوند.
اندازه طبیعی آنها به طور متوسط 5-2 میکرون بوده و معمولا 30 درصد کل آنها در طحال هستند. عمر پلاکت ها 4 تا 9 روز است و نقش آنها در انعقاد خون مهم است. بدین ترتیب که اگر در نقطه ای از بدن رگی بریده شود یا آسیب ببیند، پلاکت ها با چسبیدن و تجمع با یکدیگر باعث بسته شدن آن نقطه می گردند. سپس پلاکت های دیگری را به سوی خود جذب نموده و بالاخره توده بزرگی تشکیل می دهند که برای بستن دهانه رگ های کوچک کافی است.
توده ای از پلاکت را که در داخل رگی که خون در آن جریان دارد به همدیگر می چسبند ترومبوس سفید می نامند که در جلوگیری از از خروج خون از رگ های خونی آسیب دیده بسیار موٴثر است. پلاکت های خون در خونریزی به سرعت شکسته شده و عواملی را که در انعقاد نقش داشته و اجزائی را که باعث انقباض لخته می شوند به درون پلاسما آزاد می کنند.
از شکسته شدن پلاکت ها ماده ای به نام سروتونین آزاد می شود. این ماده خاصیت انقباض رگی را دارد، بنابراین پلاکت ها نه فقط از طریق تسهیل در انعقاد خون بلکه از طریق انقباض رگی نیز از خونریزی جلوگیری می کنند.
هدف از این آزمایش شمارش و تعیین تعداد پلاکت های موجود در یک میلی متر مکعب خون است.
شمارش پلاکت ها/مواد و وسایل لازم
- محلول اکسالات آمونیوم یک درصد که در یخچال نگهداری شود (قبل از مصرف آن را با کاغذ فیلتر صاف کنید)
- پیپت مخصوص شمارش گلبول قرمز و لوله پلاستیکی
- لوله آزمایش حاوی EDTA
- پتری دیش حاوی پنبه مرطوب
- لام مخصوص شمارش (لام توما)
- میکروسکوپ
برای یادگیری تفسیر آزمایش خون و سایر تکنیک های مورد نیاز برای آزمایشگاه تشخیصی
از طریق لینک دوره های آموزشی تخصصی آزمایشگاه می توانید اقدام نمایید.
شمارش پلاکت ها /روش کار
ابتدا نیم سی سی خون در لوله مخصوص EDTA ریخته و مخلوط کنید. با استفاده از پیپت مخصوص و لوله لاستیکی تا عدد یک خون را داخل ملانژور بکشید و سپس تا علامت 101 پیپت را از محلول اکسالات آمونیوم یک درصد پر کنید. لوله لاستیکی را از ملانژور جدا کرده و ملانژور را به مدت 2 الی 3 دقیقه در دستگاه تکان دهنده ملانژور قرار دهید و بعد به روشی که در شمارش گلبول های سفید و قرمز توضیح داده شد یک قطره محلول به لام هموسیتومتر منتقل کنید.
مدت 15 دقیقه لام را در پتری دیش حاوی کاغذ فیلتر مرطوب قرار دهید لام را زیر میکروسکوپ تنظیم کنید تا پلاکت ها واضح دیده شود. تمام مربع مخصوص شمارش گلبول قرمز را (شامل 25 مربع کوچک) شمارش کرده و در عدد 1000 ضرب کنید تا تعداد پلاکت در هر میلی متر مکعب خون به دست آید.
در صورتیکه تعدادپلاکت های موجود در کل این منطقه از 100 عدد کمتر باشد منطقه مخصوص گلبول های سفید را نیز شمارش کنید تا حداقل 150 پلاکت شمرده شود و بعد مقدار پلاکت های به دست آمده را به تعدادمربع های بزرگ شمرده شده تقسیم و در عدد هزار ضرب کنید برای بدست آوردن نتیجه دقیق باید آزمایش فوق را با استفاده از دو پیپت و بطور مجزا انجام داد و در دو خانه مختلف شمارش کرد.
بیشتر بخوانید:
