✍ مراحل تکاملی پلاکت ها(ترمبوسیت ها) و آزمایش شمارش پلاکت های خون          

پلاکت ها یا ترومبوسیت ها ذرات ریز و شفاف موجود در خون هستند که در اثر تقسیم سیتوپلاسمی از مگاکاریوسیت مغز استخوان که سلول های غول آسایی هستند به وجود می آیند و جزء عناصر فاقد هسته خون به شمار  می آیند.

پلاکت ها چهار مرحله تکاملی دارند که به ترتیب عبارتند از:

۱ – مگاکاریوبلاست

۲ – پرو مگاکاریوسیت

۳ – مگاکاریوسیت

۴ – پلاکت

این چهار مرحله تکاملی در مغز استخوان صورت می گیرد. سپس مگاکاریوسیت ها پس از شکسته شدن ایجاد پلاکت ها را می نمایند و این پلاکت ها وارد خون محیطی می شوند.

اندازه طبیعی آنها به طور متوسط ۵-۲ میکرون بوده و معمولا ۳۰ درصد کل آنها در طحال هستند. عمر پلاکت ها ۴ تا ۹ روز است و نقش آنها در انعقاد خون مهم است. بدین ترتیب که اگر در نقطه ای از بدن رگی بریده شود یا آسیب ببیند، پلاکت ها با چسبیدن و تجمع  با یکدیگر باعث بسته شدن آن نقطه می گردند. سپس پلاکت های دیگری را به سوی خود جذب نموده و بالاخره توده بزرگی تشکیل می دهند که برای بستن دهانه رگ های کوچک کافی است. توده ای از پلاکت را که در داخل رگی که خون در آن جریان دارد به همدیگر می چسبند ترومبوس سفید می نامند که در  جلوگیری از از خروج خون از رگ های خونی آسیب دیده بسیار موٴثر است. پلاکت های خون  در خونریزی به سرعت شکسته شده و عواملی را که در انعقاد نقش داشته و اجزائی را که باعث انقباض لخته می شوند به درون پلاسما آزاد می کنند. از شکسته شدن پلاکت ها ماده ای به نام سروتونین آزاد می شود. این ماده خاصیت انقباض رگی را دارد، بنابراین پلاکت ها نه فقط از طریق تسهیل در انعقاد خون بلکه از طریق انقباض رگی نیز از خونریزی جلوگیری می کنند.

هدف از این آزمایش شمارش و تعیین تعداد پلاکت های موجود در یک میلی متر مکعب خون است.

مواد و وسایل لازم

• محلول اکسالات آمونیوم یک درصد که در یخچال نگهداری شود (قبل از مصرف آن را با کاغذ فیلتر صاف کنید)
• پیپت مخصوص شمارش گلبول قرمز و لوله پلاستیکی
• لوله آزمایش حاوی EDTA
• پتری دیش حاوی پنبه مرطوب
• لام مخصوص شمارش (لام توما)
• میکروسکوپ

• روش کار

ابتدا نیم سی سی خون در لوله مخصوص EDTA ریخته و مخلوط کنید. با استفاده از پیپت مخصوص و لوله لاستیکی تا عدد یک خون را داخل ملانژور بکشید و سپس تا علامت ۱۰۱ پیپت را از محلول اکسالات آمونیوم یک درصد پر کنید. لوله لاستیکی  را از ملانژور جدا کرده و ملانژور را به مدت ۲ الی ۳ دقیقه در دستگاه تکان دهنده ملانژور قرار دهید و بعد به روشی که در شمارش گلبول های سفید و قرمز توضیح داده  شد یک  قطره محلول به لام هموسیتومتر منتقل کنید. مدت ۱۵ دقیقه لام را در پتری دیش حاوی کاغذ فیلتر مرطوب قرار دهید لام را زیر میکروسکوپ تنظیم کنید تا پلاکت ها واضح دیده شود. تمام مربع مخصوص شمارش گلبول قرمز را (شامل ۲۵ مربع کوچک) شمارش کرده و در عدد  ۱۰۰۰ ضرب کنید تا تعداد پلاکت در هر میلی متر مکعب خون به دست آید. در صورتیکه تعدادپلاکت های موجود در کل این منطقه از ۱۰۰ عدد کمتر باشد منطقه مخصوص گلبول های سفید را  نیز شمارش کنید تا حداقل ۱۵۰ پلاکت شمرده شود و بعد مقدار پلاکت های به دست آمده را به تعدادمربع های بزرگ شمرده شده تقسیم و در عدد هزار ضرب کنید برای بدست آوردن نتیجه دقیق باید آزمایش فوق را با استفاده از دو پیپت و بطور مجزا انجام داد و در دو خانه مختلف شمارش کرد.

شمارش گلبول های سفید خون (White blood cell count)

شمارش گلبول های قرمز خون (Red blood cell count)

ضد انعقادها (Anticoagulants)