✍ تکنیک ها/روش های Non-Banding

در هنگام تهیهٴ کاریوگرام، کروموزوم های اتوزوم (غیر جنسی) به ترتیب کاهش طولشان شماره گذاری می شوند (یک مورد استثناﺀ، کروموزوم ۲۱ می باشد که از کروموزوم ۲۲ کوتاهتر می باشد). علامت کروموزوم های جنسی، X و y می باشد. زمانی که کروموزوم ها را با روش هایی که باند تولید نمی کنند رنگ آمیزی می کنیم، می توانیم آن ها را بر اساس ترتیب نزولی اندازه شان و موقعیت سانترومر در ۷ گروه (A-G) که به راحتی قابل افتراق از یکدیگر می باشند دسته بندی کنیم.

علائم حروفی مربوط به هر گروه کروموزومی که قبل از شمارهٴ هر کروموزوم قرار داده می شود، علائمی می باشد که بر اساس مصوبات کنفرانس لندن (۱۹۶۳) کورد قبول واقع شده است. تمامی کروموزوم های گروه D وg در یک سلول واحد، بر روی بازوهای کوتاهشان  دارای اقمار نمی باشند. شماره و اندازهٴ این ساختارها متغیر می باشد.

به منظور توصیف کروموزوم های باند شده از پارامترهای ذیل استفاده شده است:

۱.طول هر کروموزوم، که به صورت درصدی از طول کلی یک مجموعهٴ هاپلوئید نرمال یا به عبارت دیگر درصدی از حاصل جمع طول های اتوزوم ها و و طول کروموزوم X بیان می گردد.

۲.نسبت بازویی کروموزوم ها که به صورت نسبت بازوی درازتر به طول بازوی کوتاه هتر بیان می گردد.

۳.شاخص سانترومریک که به صورت نسبت طول بازوی کوتاهتر به طول کلی کروموزوم بیان می شود. البته دو شاخص اخیر از نظر جبری با یکدیگر در ارتباط می باشند.

گروهA(1-3):                  شامل کروموزوم های بزرگ متاسنتریک که از روی اندازه و نیز موقعیت سانترومرشان به آسانی قابل افتراق از یکدیگر می باشند.

گروهB(4-5):                  کروموزوم های ساب متاسنتریک هستند.

گروهC(6-12 و X):           کروموزوم های متاسنتریک یا ساب متاسنتریک با اندازه متوسط. در این گروه کروموزوم X شبیه کروموزوم های طویل تر می باشد.

گروهD(13-15):              کروموزوم های اکروسنتریک با اندازه متوسط که دارای اقمار می باشند.

گروهE(16-18):              کروموزوم های متاسنتریک یا ساب متاسنتریک نسبتا کوتاه.

گروهF( 19-20):             کروموزوم های متاسنتریک کوتاه

گروهG(21-22وY):          کروموزوم های اکروسنتریک کوتاه دارای اقمار، کروموزوم Y  دارای اقمار نمی باشد.

نکته: کروموزوم های غیر فعال X ونیز قطعهٴ هتروکروماتیک موجود بر روی بازوی بلند کروموزوم Y در هسته های اینترفاز به شکلی خاص خود را نمایان می سازند و به همین علت به ترتیب برای آنها باید اصطلاحات کروماتین Y(Y-body) را مورد استفاده قرارداد هر کروموزوم سلول های سوماتیک

نامگذاری باندهای کروموزومی

شناسایی و توصیف نشانه های اختصاصی کروموزوم ها و نواحی و باندهای آن

هرکروموزوم سلول های سوماتیک انسانی اینطور در نظر گرفته می شود که مشتمل بر یک مجموعهٴ به هم پیوسته ای از باندها می باشد و هیچ منطقه ای فاقد باند نمی باشد. همانطور که توضیح داده شد، یک باند بخشی از کروموزوم می باشد که به علت روشن تر یا تاریک تر بودن شدت رنگ آمیزی آن، به وضوح قابل افتراق از قسمت های مجاورش می باشد. باندها در نواحی مختلف بازوهای کروموزم قرار گرفته اند و محدودهٴ نواحی کروموزوم به وسیله نشانه های اختصاصی (Landmark) خاصی معین می گردد. این لندمارک ها  به صورت ویژگی های مورفولوژیکی ثابت و مشخصی تعریف می گردند که در شناسایی کروموزوم ها حائز اهمیت می باشند. شماره گذاری باندها و نواحی از سانترومر به سمت بیرون صورت می پذیرد. یک ناحیه (region) به صورت منطقه ای از کروموزوم که ما بین دو لندمارک مجاور هم قرار دارد، تعریف می شود.

الگوی اولیهٴ باندینگ در گزارش کنفرانس پاریس (۱۹۷۱) توصیف گردید و پایه و اساس آن، الگوهایی است که در سلول های مختلف رنگ آمیزی شده به وسیله تکنیک های باندینگ Q، G یا R مشاهده گردیدند. الگوهای باندینگ تهیه شده به وسیلهٴ این روش های رنگ آمیزی، به اندازه کافی با یکدیگر مطابقت دارند و امکان تهیهٴ یک دیاگرام واحد را که نمایندهٴ هر سه تکنیک می باشد فراهم می سازند. باندها بر اساس نقاطی که در وسط آن ها قرار دارد علامت گذاری می شوند و نه بر اساس حاشیه ها و مرزهایشان. این نکته که به منظور تقسیم کروموزوم به یک سری نواحی مورفولوژیکی طبیعی که به سهولت قابل شناسایی باشند، کدام باندها را به عنوان لندمارک انتخاب نماییم محتاج دقت نظر فراوانی می باشد. فهرستی از این باندها که به عنوان لندمارک در تهیه این دیاگرام مورد استفاده قرار گرفتند.

علامت گذاری نواحی، باندها و باندهای فرعی (Sub-bands)

نواحی و باندهای موجود بر روی هر بازوی کروموزوم از طرف سانترومر به سمت خارج به صورت پشت سر هم شماره گذاری می شوند. علامت p وq به ترتیب برای مشخص کردن بازوهایی کوتاه وبلند هر کروموزوم مورد استفاده قرار می گیرد. خود سانترومر (cen)  به عدد ۱۰ شماره گذاری می شود، قسمتی که مقابل بازوی کوتاه قرار داردp10  و قسمتی که مقابل بازوی بلند قرار دارد q10 می باشد. این موارد در ایدیوگرام ها نشان داده نمی شوند. دو ناحیه مجاور سانترومر هر دو بازو به صورت ۱ علاامت گذاری می شوند، سپس نواحی دورتر با عدد ۲ و به همین منوال شماره گذاری می شوند. باندی که به عنوان لندمارک مورد استفاده قرار می گیرد کاملا به ناحیه ای که پس از لندمارک قرار گرفته، تعلق دارد و بر این اساس به  عنوان باند شماره ۱ در آن ناحیه شماره گذاری می شود.

DNA و کروموزوم ها

کروموزوم های طبیعی و نامگذاری آنها

کروموزوم ها و اجزای سازنده آن