تعیین گروه های خونی و نحوه انجام آزمایش
منظور از این آزمایش تعیین گروه های خونی شخص در سیستم ABO و سیستم Rh می باشد. از آنجایی که انتقال خون در اغلب بیماران و در مواقع تصادفات و غیره لازم است، دانستن گروه خونی تمام افراد و بالاخره کلیه بیماران امری ضروری و واجب به نظر می رسد به خصوص که بعضی خون ها با هم سازش ندارند و از این رو زندگی شخص به مخاطره می افتد.
سیستم گروه خونی ABO
سیستم گروه خونی ABO برای اولین بار توسط کارل لنداشتایز کشف شد. در این سیستم دو نوع آنتی ژن مختلف اما وابسته یعنی آنتی ژن نوع A و نوع B در روی گلبول های قرمز وجود دارد که چهار گروه خونی اصلی O-AB-A-B را تشکیل می دهند. این آنتی ژن ها از 5 تا 6 هفتگی جنین روی گلبول قرمز به وجود می آیند. در سطح غشای گلبول های قرمز 30 نوع آنتی ژن یافت می شود که عده ای در مسئله انتقال خون حائز اهمیت هستند و بقیه بیشتر در تحقیقات ژنتیکی و اثبات هویت والدین و غیره مورد استفاده قرار می گیرند.
این آنتی ژن ها عملا گلیکوپروتئین یا موکوپلی ساکارید هستند و از آنجائیکه گویچه ها را نسبت به آگلوتیناسیون حساس می کنند به آنها آگلوتینوژن گفته می شود. وجود این آگلوتینوژن ها در روی گلبول های قرمز و همچنین وجود آگلوتنیناسیون در پلاسما یک سیستم ایمنی برای انسان ایجاد می کند.
تعریف آگلوتیناسیون
آگلوتیناسیون یا بهم چسبیدگی حالتی است که گلبول های قرمز به هم چسبیده و خاصیت اصلی خود را از دست می دهند. بهم چسبیدگی زمانی ظاهر می شود که به عنوان مثال آگلوتینین A با آگلوتینوژن A مخلوط می شود.
بیشتر بخوانید:
ویژگی های سیستم گروه خونی ABO
از ویژگی های این سیستم این است که، افراد به طور طبیعی در مقابل آنتی ژنی که ندارند آنتی بادی می سازند. به این آنتی بادی ها که بطور طبیعی در جریان خون وجود دارند، ایزوآگلوتنین گفته می شود. علت این مسئله هنوز مشخص نشده است ولی احتمال می دهند که تشابه آنتی ژنی بین برخی باکتری ها و گیاهان با آنتی ژن های گروه خونی ABO باعث تولید آنتی بادی طبیعی در افراد می شود.
آنتی بادی های سیستم ABO از جنس IgM هستند که 6-4 ماه بعد از تولد در سرم یا پلاسمای انسان یافت می شود.
چهار گروه سیستم ABO دارای فاکتورهای آگلوتیناسیون ذیل می باشند:
| گروه خونی | در گلبول قرمز | در پلاسما | درصد فراوانی |
| A | آنتی ژن A | آنتی کر B | %41 |
| B | آنتی ژن B | آنتی کر A | %9 |
| AB | آنتی ژن B و A | __ | %3 |
| O | __ | آنتی کر Bو A | %47 |
ژن های B و A گروه خونی سیستم ABO روی کروموزوم شماره 9 قرار گرفته اند و این آنتی ژن ها بر اساس اصول مندلی به ارث می رسند.
سیستم Rh گروه های خونی
علاوه بر سیستم گروه خونی ABO سیستم دیگری که در امر انتقال خون حائز اهمیت است سیستم Rh می باشد. آنتی بادی Rh برای اولین بار در سال 1939 توسط Levin و Steston در سرم مادری که نوزاد مرده به دنیا آورده بود شناخته شد.
یکسال بعد Winner و Landsteiner با تزریق گلبول های قرمز میمونی به نام Rhesus به خرگوش و خوکچه هندی یک نوع آنتی بادی به دست آوردند که این آنتی بادی می توانست گلبول های قرمز 85-80 درصد افراد انسانی سفید پوست را آگلوتینه نماید این افراد را Rh مثبت و بقیه را Rh منفی می نامند.
سیستم گروه خونی Rh بعد از سیستم ABO مقام دوم اهمیت را در انتقال خون داراست و یکی از پیچیده ترین سیستم های گروه خونی می باشد.
تاکنون بیش از 40 نوع آنتی ژن در این سیستم گروه خونی شناخته شده ولی تنها 5 آنتی ژن از نظر انتقال خون و ناسازگاری بین مادر و جنین حائز اهمیت هستند که عبارتند از: c,E,e,C,D و از این میان نوعD بیشتر در کلینیک مورد اهمیت قرار دارد.
ژن های مربوط به آنتی ژن های Rh روی کروموزوم 1 قرار دارند.
بر اساس وجود این آنتی ژن در سطح گلبول قرمز فرد Rh مثبت یا Rh منفی خواهد بود. آنتی کر در این سیستم تا سابقه ای ایجاد نشده تولید نمی گردد در حالی که در سیستم ABO با این که در بدو تولد آنتی کرهای مربوطه در پلاسما وجود ندارند ولی از 2 تا 8 ماهگی شروع به تولید و در سن 8 تا 10 سالگی به حداکثر تیتر خود می رسد.
مواد و وسایل لازم برای تعیین گروه های خونی
- آنتی سرم های A و B و Rh یا آنتی سرم D
- اسلاید یا لام مخصوص گروه های خونی
- به هم زن چوبی swab
- میکروسکوپ
- پنبه الکل و لانست
- جعبه گرم Hot Box
روش کار
لام مخصوص را روی دستگاه حرارت و روشنایی قرار داده و سیم آن را به برق وصل کنید ولی آن را روشن ننمایید سپس یک قطره سرم آنتی A در محل مشخص شده قرار دهید و برای آنتی B و آنتی D نیز چنین کنید.
سپس انگشت خود را با الکل ضد عفونی کنید به وسیله لانست انگشت را سوراخ نموده تا خون از آن جاری شود یک قطره خون روی سرم آنتی A، یک قطره روی سرم آنتی B و یک قطره خون روی سرم آنتی D قرار دهید و فورا خون و آنتی سرم هر قسمت را با میله های چوبی جداگانه ای خوب مخلوط کنید.
در سیستم ABO نتیجه بهم چسبیدگی یا آگلوتیناسیون فورا ظاهر می شود ولی در سیستم Rh علاوه بر مخلوط کردن خون و آنتی سرم باید چراغ دستگاه را روشن نموده و صفحه شیشه ای را در حالی که روی دستگاه گرم کن قرار گرفته است برای مدت دو دقیقه به طرف جلو و عقب به حرکت درآورید و یک الی دو دقیقه صبر کنید و بعد نتیجه را بررسی نمائید در صورت آگلوتیناسیون شخص دارای Rh مثبت و در غیر اینصورت Rh شخص منفی است.
نتیجه آزمایش را می توان به کمک جدول زیر مشخص نمود:
| گروه خونی | سرم آنتی D | سرم آنتی B | سرم آنتی A |
| A+ | + | _ | + |
| B+ | + | + | _ |
| O+ | + | _ | _ |
| AB+ | + | + | + |
| A- | _ | _ | + |
| B- | _ | + | _ |
| AB- | _ | + | + |
| O- | _ | _ | _ |
بیشتر بخوانید:
